De grensverleggende trompettiste en componiste Jaimie Branch is overleden. Ze werd 39 jaar. Haar label deelde het nieuws:
“Op maandagavond 22 augustus is componiste en trompettiste Jaimie Branch overleden in haar huis in Red Hook, Brooklyn. Haar familie, vrienden en gemeenschap zijn er kapot van. Jaimie was een dochter, zus, tante, nicht, vriendin en lerares; ze heeft ontelbare mensen geraakt met haar muziek en
geest, die beide onbevreesd, waarheidsgetrouw en mooi zijn, en voor altijd zullen voortleven in harten en oren. Jaimie’s familie vraagt niet alleen om uw gedachten en gebeden, maar ook om uw actie. Toon uw liefde en steun aan uw familie en vrienden en iedereen die in nood kan zijn – net zoals Jaimie deed voor ons allemaal.”
Het volgende interview met Jaimie Branch stond in Jazzism 5-2018
SPELEN ZONDER EGO
Het is zeldzaam voor een jazzmuzikant om een staat bereiken waarin muzikale gedachte en realiteit volledig één worden. Nog zeldzamer is het om die momenten vast te leggen. Trompettiste Jaimie Branch kreeg het voor elkaar op haar album Fly Or Die.
Tekst: Iddo Havinga
“Heb je de duivenpoep al gezien?” vraagt Jaimie Branch. “Het is echt heel mooi!” Ze heeft het niet over de vogelontlasting die in de straten van haar woonplaats New York rijkelijk te vinden is, maar over de gekleurde, gelimiteerde editie van haar lp Fly Or Die. Slechts 222 exemplaren verschenen ervan, maar ook op internet vind je het bewijs van het inderdaad spectaculair vormgegeven wit/bruin/zwart-gespetterde vinyl.
De bijzondere vormgeving en wijze van uitbrengen is tekenend voor de trompettiste: doordacht, maar met een ruige do it yourself-benadering. Ze heeft heel duidelijke ideeën over hoe je moet luisteren als improvisator, maar speelt daarbij net zo makkelijk met synthesizers als met rockbands. “Allerlei regels leren op een universiteit, dat interesseert me niet,” zegt ze. “Daar heb ik altijd tegen gevochten.”
De eerste vijf seconden
Wanneer Branch speelt, luistert ze eerst. “Het begin van een improvisatiestuk bevat een bepaald karakter,” vertelt ze. “Als je improviseert, wil je het karakter van dat stuk vasthouden. Wat in die eerste vijf seconden gebeurt moet je dus onthouden en echt in je opnemen. Daarna kun je het zo veel door de mangel halen als je wil en kan die vijf seconden veranderen in een minuut. Het gaat het om het creëren van een sfeer op basis van de eerste complete muzikale uiting.”
Vanuit dat startpunt kan vervolgens van alles gebeuren. En héél soms, als het perfect op z’n plek valt, voelt het alsof er geen enkele barricade meer zit tussen wat Branch hoort in haar hoofd en wat uit haar instrument komt. De “teleportation space”, zo noemt ze die staat. “Wanneer alles in overeenstemming is, zonder tussenkomst van het ego. Het is alsof je het van een afstand ziet gebeuren, als een droom. Het is een ongelofelijk gevoel en erg zeldzaam.” Het gebeurde tijdens een opnames voor haar album Fly or Die. “Op het stuk ‘Waltzer’ hadden we het te pakken.”
Fly or Die
Het vorig jaar verschenen album is het officiële debuut van de 35-jarige Branch, die eerder haar sporen verdiende in de jazzscenes van Chicago, Baltimore en New York. De basis ervoor werd gelegd tijdens een optreden in New York waarvoor ze op verzoek van Scott McNiece, oprichter van jazzlabel International Anthem, een nieuwe band samenstelde, bestaande uit muzikanten die ze kende uit Chicago. “Dat concert namen we op en vanuit die improvisaties kwam later Fly or Die voor een deel voort,” vertelt ze.
Een paar maanden later belde McNiece namelijk weer: of ze geen plaat wilde maken? Het resulteerde in een prachtige staalkaart van Branchs kunnen, opgedeeld in een in de studio opgenomen eerste helft en live-opnamen op de tweede, waaronder ‘Waltzer’. “En er was een klein beetje postproductie,” vertelt Branch. Het begin, ‘Jump Off’, speelde ik apart in de studio. En het middelste stuk, ‘Leaves of Glass’, schreef ik aanvankelijk voor trompet en twee kornetten, maar nu hoor je mij, drie keer over elkaar opgenomen.”
Vertrouwen in de band
Met het maken van het album dacht Branch goed na over volgordes, intro’s en balans, maar tijdens een optreden laat het ze het liefst alles vloeien. “Vertrouwen in je bandleden is daarbij het belangrijkst,” zegt ze. “Je weet niet wat de noten zullen zijn, maar je weet wel hoe het voelt als er een geweldige drummer of bassist is om je vangnet te zijn wanneer je van de hoge duikplank af springt.”
“Er moet genoeg vertrouwen zijn om onveilig te kunnen spelen. Je moet in staat zijn om het zó te kunnen pushen dat er momenten zijn dat het misgaat. Juist door daar vervolgens van terug te komen krijg je die momenten van puur geluk, van écht muziek maken.”
Reageren op omgevingsgeluiden
Branch oefent vaak door te luisteren naar de geluiden van haar omgeving. “Daar reageer ik dan op met mijn spel.” Maar wat nu als Branch solo speelt en geen bandleden heeft als vangnet en inspiratiebron? “Dan luister ik naar mezelf!” zegt ze direct.
“Ik heb sets gedaan die volledig met akoestische trompet waren, en soms met synthesizers.” Ook met het duo Anteloper, samen met drummer Jason Nazary, experimenteert Branch graag met elektronica. Het biedt haar weer een volledig andere uitdaging van luisteren, reageren en improviseren. De laatste toevoeging aan haar arsenaal is een drumcomputer. “Ik heb daar nu een optreden mee gedaan. Het laat me anders nadenken. Het apparaat heeft slechts zestien mogelijke stappen, dus ik moet het ritme schematisch programmeren op een manier die ik niet eerder deed.”
Branch is blij dat haar vorm van freejazz nu behoorlijk wat aandacht krijg. “Dít is de jazz die nu aan het gebeuren is. En het is erg zeldzaam dat het in de spotlight staat.” Waarom juist haar versie van vrije jazz zo goed wordt ontvangen, vindt ze moeilijk te zeggen. Maar ik zal je dit zeggen: het album klínkt heel goed. De jongens die het geluid deden zijn supergetalenteerd en we spraken dezelfde muzikale taal. Het is zeldzaam om zo’n verbinding te hebben met de mensen die de plaat mixen. Dat komt weer neer op vertrouwen: wanneer het gebeurt, is het geweldig.”
