Met oranje als symbool voor energie en creativiteit presenteert Orange Jazz Days in Tivoli Vredenburg een krachtig beeld van de Nederlandse jazzscene. Op zaterdag werd via compositieopdrachten de grens tussen geschreven muziek en improvisatie blootgelegd.
Tekst: Monica Rijpma | Foto’s: Thomas Sohilait
Met de kleur oranje als symbool voor energie en creativiteit presenteert het nieuwe festival Orange Jazz Days in Tivoli Vredenburg een krachtig visitekaartje van de Nederlandse jazzscene. Al in de jaren 70 legden de oprichters van de Instant Composers Pool (ICP) de voor jazz fundamentele link tussen improvisatie en compositie. Improvisatie kun je zien als componeren in het moment, terwijl uitgewerkte arrangementen een diepere laag aanboren die door de zorgvuldig gekozen orkestratie en het vakmanschap van de musici wordt opgetild. Juist de spanning tussen geschreven partijen en spontane solo’s vormt het wezenlijke onderscheid tussen jazz en genres als pop of klassiek. Op zaterdag sluit de Instant Composers Pool (ICP) de tweede festivaldag af — een dag die, via compositieopdrachten, juist die grens tussen geschreven muziek en improvisatie blootlegt.
Paradox Jazz Orchestra
Het Paradox Jazz Orchestra (PJO) opent met een muzikale ode aan de 2 jaar geleden overleden componist Ruud Bos. Voor veel ‘boomers’ in het publiek is Bos bekend van iconische tv-muziek en Efteling-scores (Fabeltjeskrant, Zeg ‘ns AAA). Zijn zoon Ruud Jan Bos, beheerder van het muzikale nalatenschap, kondigt trots de cd-release aan, die op 12 oktober wordt gepresenteerd bij Nick Vollebregt Jazzcafé in Laren. PJO speelt deze avond de stukken van die cd met nieuwe bewerkingen van Bos’ bigbandcomposities. Het knalt, swingt, heeft humor, en bewijst dat je met zo’n blazerssectie geen strijkers nodig hebt om ook het omfloerste balladwerk overtuigend neer te zetten.
Kika Sprangers & North Sea Jazz Kwintet
Later op de avond brengt Kika Sprangers met het North Sea Jazz Kwintet een verstilde versie van haar NN North Sea Jazz Festival compositieopdracht The Way Wild Rivers Flow. Ze schreef deze suite oorspronkelijk voor uitvoering met het Nederlands Kamerkoor. In interviews vertelt ze hoe ze in dit werk de relatie tussen stem en instrument onderzoekt, evenals de balans tussen vrijheid en structuur.
De afwezigheid van stemmen in deze kwintetuitvoering verklaart wellicht waarom het stuk hier minder overtuigt. Hoewel de chemie tussen saxofoniste Sprangers en trompettist Alistair Payne voelbaar is, ontstaan er geen echte vonken. Het slagwerk trekt, de blazers zetten in, de gitaar levert treble, een soundscape wordt opgebouwd — gitaar, bas en drums zetten een achtervolging in, riffs volgen, tempoversnellingen, solo’s, maar het geheel voelt richtingloos. Het blijft klinken als een langgerekt intro.
Gitarist Reinier Baas verrast met subtiele klanken die zich langzaam uit de achtergrond naar een solo verplaatsen. Payne tovert uit zijn trompet een fluit, een zaag en een eindeloze reeks andere timbres. Het spel van Sprangers is gelikt maar mist hier de urgentie die bij opnames en eerdere uitvoeringen met haar groot ensemble wel hoorbaar zijn — vooral die waarin de menselijke stem een centrale rol speelt.
Er zijn mooie momenten, zoals bij het samenspel tijdens een gezamenlijke improvisatie van gitaar en saxofoon en bij de protestsong Swamp Girl als er meer zeggingskracht komt. Als geheel blijft het optreden hangen in een sfeer die doet denken aan een aquarel met te veel water: dromerig, maar zonder scherpte.
Eric Vloeimans’ Pico Bello Extended
Het tegenovergestelde geldt voor Eric Vloeimans’ Pico Bello Extended. Speciaal voor Orange Jazz Days kreeg Vloeimans de opdracht een nieuwe compositie te schrijven. Op het podium vertelt de trompettist en componist hoe hij de kleur oranje muzikaal vertaalt: de warmte van amber en de felheid van neon krijgen gestalte in een feestelijke, uitbundige suite. Een vrolijke reggae-passage ontspoort enigszins door ritmewisselingen. De drums maken plaats voor cajón, waarna trompet en gitaar losgaan in energieke solo’s. Op andere momenten zorgen unisono lijnen van cello, trompet en viool voor een indringend, bijna tastbaar geluid — gegroefd over gitaarpartijen die met wah-wah’s en andere vervormingen herinneren oproepen aan het Headhunters-tijdperk. Dit is stevige swing: muziek die je vastpakt, optilt en tegelijk ruimte laat voor mijmering. Een suite die het humeur verhoogt én nieuwsgierig maakt naar de cd-presentatie.
Idema/Serierse Quartet
In de intieme setting van Club Nine brengt het Idema/Serierse Quartet enkele stukken van hun nieuwste album, gewijd aan het Great American Songbook. Zangeres Anna Serierse verbergt onder een Bridget Jones-achtige uitstraling en kristalhelder stemgeluid een wereld aan diepte, die kleur geeft aan alle facetten van vocale jazz — of het nu gaat om scat, tekstinterpretatie of vocalise.
Zowel in haar eigen werk (Cloud Studies) als in uitvoeringen van anderen (zoals het Large Ensemble van Kika Sprangers) toont Serierse zich een instant composer: ze interpreteert muziek met een indrukwekkend scala aan vocale werktuigen. Haar drie octaven omarmen gesponnen tekstflarden, harmonisch geplaatst met hoorbare kennis van zaken. Samen met gitarist Gijs Idema ontstaat een versmelting van stem en snaar, vooral in de unisono scatlijnen die als één instrument klinken. Op andere momenten wordt Serierse’s stem juist afgezet tegen de contouren van Idema’s gitaarsolo’s, waardoor een subtiele spanning ontstaat. Drummer Tim Hennekes en bassist Cas Jiskoot vormen de stabiele pijlers waarop dit duo hun klankwereld verder uitbouwt.
WAAN
Bij elk festival hoop je op een ontdekking — en dit keer was dat zonder twijfel WAAN in zaal Pandora. Deze groove-jazzformatie van Bart Wirtz en Emiel van Rijthoven, pakt de draad op waar Massive Attack hem laat liggen. Een duistere Twin Peaks-ballad evolueert moeiteloos naar acid dance grooves die elke Londense club zouden inpakken. WAAN brengt een hypnotiserende mix van improvisatie op een bedje van ambient soundscapes. Een jazzsaxofoon, toetsen met Fender Rhodes solo’s, drums die improviseren op het strakke geluid van de eerste drum synths en een onstuitbare bas zijn de pijlers onder pakkende melodieën. Dit alles maakt van WAAN absoluut een naam om in de gaten te houden. Hun 2e album staat op het punt van verschijnen.
Plein 6 voor talenten en nieuwe bands
Tussen de bedrijven door was er op Plein 6 gelegenheid aanstormend talent te ontdekken. Gelegenheidsorkest Orange Ground Collective, bestaande uit studenten van het Utrechts Conservatorium stond die hier o.l.v. saxofonist en componist Loek van den Berg. Een dag eerder stond Van den Berg met zijn eigen kwintet op het podium met werk van zijn recente cd Seafarer.
Aan het eind van de avond presenteerde Ben van den Dungen op Plein 6 zijn nieuwe band SLY M. Hoewel Van den Dungen slechts sporadisch zelf componeert, grijpt hij regelmatig terug naar de wortels van de bebop. Zijn interpretatie van het swingende jaren 20-nummer Shout It Out Aunt Tilly had goed als basis kunnen dienen voor Dizzy Gillespie’s Night In Tunisia — een speelse knipoog naar de oorsprong van het genre.
Compositie of variatie op een thema: voor de auteursrechten wordt die scheidslijn steeds vager. Bij Orange Jazz Days levert het geen conflict op, maar zet juist de toon als een bron van creatieve spanning, een welkom rustpunt in deze roerige tijden. Hopelijk groeit Orange Jazz Days uit tot een jaarlijkse traditie die de Nederlandse jazz blijft vieren en vernieuwen.
Gezien: Festival Orange Jazz Days – 4 oktober 2025 – TivoliVredenburg, Utrecht
Het verslag van Orange Jazz Days op vrijdag 3 oktober vind je hier
