Pianist Isaiah Thompson brengt op zijn nieuwste album een krachtige fusie van jazz en gospel. Geïnspireerd door geloof, tegenslag en muzikale grootheden als Ellington, zoekt hij naar spirituele diepgang, artistieke helderheid en een hoopvolle boodschap.
Tekst: Francois van de Linde | Foto’s: Evelyn Freja
Als je genoemd bent naar een van de profeten kun je er eigenlijk niet omheen. Die gospeljazzplaat moest er voor pianist Isaiah J. Thompson dan ook komen. Maar de beweegredenen voor het maken van The Book Of Isaiah: Modern Jazz Ministry zijn diepzinniger dan alleen oppervlakkige gelijkenissen.
Energiek en bitterzoet
De enthousiaste maar serieuze Thompson zegt aan het begin van het gesprek in een zeldzaam gekscherend moment: ‘Voor mijn vrouw Kaitlin is het best teleurstellend dat ze niet prominent aanwezig is op mijn plaat. Ze deed laatst mee met een concert in New York en dat was het hoogtepunt van de avond. Zij zingt echt waanzinnig mooi.’
Mevrouw Thompson, in het dagelijks leven werkzaam als hulpverlener in de kerk en in haar vrije tijd gospelzangeres, doet niettemin een duit in het zakje van het achtergrondkoortje op het meeste ambitieuze album van haar man tot nu toe: The Book Of Isaiah: Modern Jazz Ministry. Een fusie van jazz en gospel. Energiek en bitterzoet. Swingend en statig. De jonge, al meermaals gelauwerde pianist rekent onder zijn actieve muziekvrienden onder meer Christian McBride en Wynton Marsalis. Swingen is met de paplepel ingegoten.
De valkuil van een artiest
Het idee om zijn palet uit te breiden en zijn geloofsbelijdenis artistiek in te zetten is iets dat pas de laatste jaren is gegroeid. Thompson: ‘Ik raakte geblesseerd aan beide armen en polsen. Peesontsteking oftewel tendonitis. Het was een schok om tijdelijk niet te kunnen spelen. Dat zet je aan het denken. Als muzikant baseer je jouw identiteit volledig op je vak. Dat is de valkuil van een artiest. Je doet jarenlang alles voor je vak, maar alleen daaruit je identiteit halen is uiteindelijk beperkend. Het gaat erom wie je bent, niet om wat je doet.
Niet mijn ego
Ik was al een tijdje bezig met de ontdekking van het geloof en mijn relatie met God. Van huis uit heb ik eigenlijk helemaal niet zo veel met religie te maken gehad en beleefde ik een seculiere jeugd. Hoewel mijn ouders mij natuurlijk niet voor niks Isaiah hebben genoemd. Maar gesprekken met Kaitlin en mentoren als Herlin Riley (De befaamde drummer uit New Orleans zingt en speelt tamboerijn op de plaat, red.) zetten me aan het denken. En door het spelen van de ‘heilige’ werken van Duke Ellington en Mary Lou Williams kreeg ik echt de geest. Tegenwoordig gaat het mij niet zozeer om mijn ego, maar om de boodschap. Op die manier kom ik meer tot de kern van het bestaan. Ook op mijn pianospel heeft het effect gehad. Ik speel nu volgens mij veel bondiger.’
Schoonheid van gospel en jazz
The Book Of Isaiah is geen alledaagse kost. Iets anders dan een studiodag met een setlist standards. Wat was zijn werkwijze voor dit specifieke project? Thompson: ‘Het is voor mij niet zo interessant om simpelweg een hymne in jazzstijl te spelen. Ik heb het idee dat het publiek dan liever gewoon echte gospel in de kerk wil horen. Ik wilde de schoonheid benadrukken van zowel gospel en jazz. Mijn boodschap verspreiden zonder verloochening van swing, blues en improvisatie.
Ellington-arrangementen
De manier waarop Ellington en Williams die fusie tot stand brachten door hun typische arrangementen en speelwijzen heeft me erg geïnspireerd, net zoals de spirituele werken van John Coltrane. Laatst wees iemand mij op de overeenkomsten met A New Perspective van Donald Byrd. Ik ken die plaat toevallig nog maar een paar maanden. Ik was blij verrast. Het heeft precies die sfeer waar ik naar zocht. Je hoort op mijn plaat hopelijk de ideologie van ons geloof en onze hoopvolle boodschap erin zonder dat het er dik bovenop ligt. Het is wel echt jazz. Bij mij is het thematisch wat strakker omdat ik er een suite van heb gemaakt.’
Teksten als samenhang
Vocalen zijn alom aanwezig op The Book Isaiah. Voor Thompson stond het vanaf het begin vast dat er zang en tekst aan te pas moest komen. De Zuid-Afrikaanse zanger Vuyo Sotashe speelt de soulvolle, flexibele hoofdrol. ‘Vuyo is geweldig. Hij is cultureel heel breed georiënteerd en zong alles vrijwel meteen perfect in.
De teksten zijn onmisbaar voor de samenhang in de thema’s. Je hoort in The Highest Calling, The Prophet en The Lord’s Prayer dezelfde soort strofes uit de oertijd van gospel. Je kan kracht putten uit bidden. Het geloof is een confrontatie met jezelf maar geeft ook troost. Het gaat ook over vrijheid. Ware vrijheid betekent dat geloof en activisme geen tegenstellingen zijn maar hand in hand gaan.
Je kunt alles wel in de handen van God leggen, maar je zal zelf ook iets moeten doen. Daarom zingen we in The Highest Calling ook zowel ‘Jahweh’ oftewel God als ‘Asé’. ‘Asé’is een term van het Yoruba-volk in West-Afrika die de vrije wil benadrukt. Blues, de spiritual en het gebed waren manieren voor ons volk om te proberen vooruit te komen. Tegenwoordig is dat helaas gewoon nog broodnodig.’
‘Cakewalk Dilemma’
Het pittige The Cakewalk Dilemma verdient speciale vermelding. Wat is eigenlijk het betreffende dilemma? Thompson: ‘De ‘cakewalk’ was een slavendans in Zuid-Amerika. Het was een knullige dans die de fysieke gesteldheid van de slavenhouder belachelijk maakte. Maar de slavenhouder had dit niet in de gaten. Die ging de dans juist zelf nadoen. Hier komen we op het terrein van culturele toe-eigening. Je hebt te maken met twee stromingen die beiden het Christendom aan hangen. Maar ondertussen zijn die totaal verschillend. De ene wordt met pijn en moeite beleden op het land, de andere gebruikt de zweep. Het is natuurlijk wrange ironie dat er zo met die dans werd omgegaan.’
Helderheid voorop
Heftige thema’s. Maar The Book Of Isaiah is allerminst hoogdravend. Relatief eenvoudige melodieën maken de dienst uit. Thompson en kompaan Julian Lee op tenorsaxofoon weven daar uitbundige improvisaties omheen. ‘Ik ben blij dat je dat opgemerkt hebt. Zelf was ik een beetje bang dat het allemaal te complex zou worden. Maar ik wil juist dat helderheid voorop staat.’
The Book Of Isaiah: Modern Jazz Ministry van Isaiah Thompson is nu uit op Mack Avenue Records
