Zangeres Enji vermengt traditionele Mongoolse zang met moderne jazz. Op haar 4de album 'Sonor' vertaalt ze het gevoel van leven tussen 2 culturen en de impact daarvan op haar persoonlijke ontwikkeling.
Tekst: Annie van der Velde | Foto Enji: Hanne Kaunicnik-Studio CNP
Enji (Enkhjargal Erkhembayar) laat in haar muziek twee werelden samensmelten: de spirituele klanken van haar geboorteland Mongolië en de vrije vormen van jazz. Sinds haar verhuizing naar Duitsland groeide haar fascinatie voor improvisatie, klankkleur en ritmische vrijheid. Het resultaat is een unieke, grensverleggende stijl waarin Mongoolse zangtechnieken op een natuurlijke manier samengaan met de spontaniteit van jazz. Haar muziek klinkt zowel als een echo van de uitgestrekte steppen als een moderne dialoog met het westerse muziekerfgoed. Op haar 4de album Sonor klinkt levenslust en optimisme. Een afspiegeling van haar persoonlijke groei weergegeven in eigen composities en teksten omringt door lyrische melodieën.
Artwork
‘Sonor’ is een heel soulvol en volwassen album. Hoe kijk je terug op het maakproces? ‘Voor mijn eerdere albums begonnen we altijd met het schrijven van de muziek. Deze keer was het anders en startten we met het artwork. Mijn team en ik vinden het heel belangrijk dat de muziek en het artwork dezelfde sfeer uitstralen. We begonnen heel vrij en ik vond het een voorrecht met zoveel fantastische creatievelingen te mogen werken. In dat spontane proces ontdekte ik mijn muzikale weg.’
‘De eerste opnamedag was heel spannend voor mij. Naast mijn vaste co-componist gitarist Paul Brändle waren er 3 gastspelers in de studio: toetsenist Elias Stemeseder, contrabassist Robert Landfermann en Julian Sartorius op drums. Ik ben groot liefhebber van hun werk, waardoor ik het idee had dat ik ze al heel lang ken. Maar ik had ze daarvoor nog nooit live ontmoet.’
Eerste takes
‘We zaten samen in 1 grote ruimte, heel eenvoudig. Je voelde elkaars aanwezigheid en alle geluid ging direct naar ieders microfoon. Daardoor hadden we niet de mogelijkheid om iets te fixen of opnieuw te doen. Deze directe manier van werken pasten we ook toe bij de opnamen. Ik denk dat je dat kunt horen. We hadden niet veel tijd om te repeteren, en speelden in het moment. Sommige takes van de repetitie zijn rechtstreeks op het album terechtgekomen. Het voelde zo natuurlijk, maar dat kan natuurlijk alleen als je speelt met zulke doorgewinterde en begaafde muzikanten. Zij hebben een eigen sound en een volwassen en verfijnde aanpak van de composities. Dat heeft me op een heel positieve manier geholpen mezelf uit te drukken in de muziek. En ik moet zeggen dat het goed heeft uitgepakt.’
Samenwerken
Sinds ‘Ursgal’ (2021) speel je met gitarist Paul Brändle. Nu wordt hij ook genoemd als medecomponist. ‘We schrijven eigenlijk altijd samen. Maar door het hele voorbereidingsproces was ik zo op mijn gemak dat ik maar nieuwe muziek bleef schrijven. Het werd daardoor heel persoonlijk. Het is heel prettig om met Paul samen te werken. Hij schrijft heel lyrisch en klankrijk. Ook heeft hij altijd heel duidelijke ideeën en hij kan goed luisteren. Daarin is hij het tegenovergestelde van mij, want ik heb vaak heel veel kleine en wat chaotische ideeën. We vinden elkaar op het gebied van muzikaliteit en in de manier van schrijven.’
Tijd vastleggen
Laat je op ‘Sonor’ iets meer Mongoolse folk doorklinken? ‘Met de jaren groei je, als het goed is. Het is alsof ik op elk album de tijd waarin ik leef probeer vast te leggen. Ik draag ook alle ervaringen die ik heb gehad met me mee, inclusief de muziek. Dus daarom klinken mijn albums zoals ze klinken; jazzy en folky.’
‘Toen ik mijn eerste album opnam (Mongolian Song uit 2017, red.) had ik geen idee wie Billy Hart was. Voor mij was hij een aardige en geweldige muzikant. Maar ik was op die plaat niet meer dan een Mongoolse stem. Ik heb de liedjes niet geschreven en ook niet aan de arrangementen gewerkt. Het was natuurlijk wel een grote eer dat het album onder mijn naam uitkwam.’
Grote stappen
‘Na die debuutplaat heb ik grote stappen in mijn leven gezet. Ik verhuisde naar Duitsland en startte met mijn studie. Het was mijn eerste buitenlandse ervaring. Tijdens de pandemie woonde ik helemaal alleen en dat heeft me op verschillende manieren gevormd. Zo vond ik mijn stem in de muziek. Ik begon mezelf belangrijke vragen te stellen als: wie ben je, wat is je muziek en wat wil je daarmee zeggen? En wat betekent het voor jou om muziek te maken? En toen begon ik heel geleidelijk mijn eigen verhalen en muziek te schrijven.’
‘Als ik mijn muziek zou moeten beschrijven of definiëren, dan gaat het vooral om de vele kanten van mijn muzikale reis. Mongolië zit diep in mijn kern. Alle herinneringen en melodieën zijn op de een of andere manier een weerspiegeling van de Mongoolse volksmuziek. En daar houd ik van. Maar jazz is ook belangrijk in mijn leven, dat zit ook in mijn hart. Ik kan niet het een boven het ander verkiezen, en het is ook niet belangrijk voor me.’
Klank van de woorden
De liedjes zijn melodieus, ritmisch en de helderheid van jouw stem brengt de boodschap over. Is jouw moedertaal gemakkelijk in te zetten voor jazz of moet je veel tweaken? ‘Als je gewoon praat in het Mongools hoor je hele sterke medeklinkers, het kan zelfs wat agressief klinken. Maar we hebben ook 15 klinkers, bijvoorbeeld een lange a en een korte a. Voor mij zijn het klanken en ik probeer meestal verstandig te kiezen tussen de Mongoolse woorden. Ik moet er echt voor gaan zitten. Hoe een woord klinkt, bepaalt het ritme dat de muziek mede vormt. Een jonge vrouw in Mongolië vertelde me eens dat ze sommige van de woorden die ik gebruik in de songteksten mogelijk kende uit een gedicht, maar dat het vergeten woorden zijn. Zo gaat het, de jeugd spreekt vloeiend Engels en andere talen, maar vergeten woorden uit hun moedertaal. Ik hecht veel waarde aan de betekenis van woorden. Dat zelfs 1 woord iets met je kan doen.’
Binnenkort speel je in Amsterdam en op Music Meeting in Nijmegen. Wat kunnen we van je verwachten? ‘We hebben de nieuwe muziek van Sonor al een paar keer live gespeeld tijdens onze tour door China en ook op jazzahead!. Het werd goed ontvangen, denk ik. Opnemen is totaal iets anders dan live spelen. Wanneer je live speelt, vindt het lied en de muziek zijn kracht. Als publiek voel je de resonantie en de energie. Je hebt dan niet allerlei extra’s nodig, daarom spelen we vaak in triobezetting met Paul op gitaar en River Adomeit op contrabas. Dus we kijken ernaar uit om de nieuwe muziek in Nederland te spelen. We nemen ook de vinyls mee waarop het artwork goed tot uiting komt. Dus jullie kunnen van het hele pakket genieten’, eindigt Enji met een lach.
Enji | Sonor | Squarma Recordings is nu uit.
Tourdata:
24 mei Bimhuis, Amsterdam
8 juni Music Meeting, Nijmegen
