Er zijn van die platen die je bij de eerste keer luisteren meteen omarmen. 'Havana' van het duo bugelspeler Maite Hontelé en pianist Ramón Valle valt in die categorie. Je hoort 2 instrumenten die klinken als een klein jazz- en latinorkest waar de levenslust vanaf spat.
Tekst: Annie van der Velde | Foto’s: Lilien Trujillo Viton
Wanneer Hontelé en Valle vertellen over de muziek op het album Havana, is het duidelijk dat dit geen gemiddelde muzikale samenwerking is. Het is een verhaal over vertrouwen, wederzijds respect en de moed om zich volledig bloot te geven in de muziek.
Orkest voor twee
Hoe slaag je erin om met slechts 2 instrumenten zo’n rijk palet te creëren? Volgens Ramón Valle ligt de sleutel in hun benadering. ‘We zien onszelf niet als een klassiek duo waarbij de een begeleidt en de ander solist is. Het is een constant gesprek, een dialoog waarin we samen iets opbouwen. Voor mij is het alsof we een klein orkest vormen, maar dan met z’n tweeën.’ Hontelé vult aan: ‘Ramón speelt de piano niet alleen ritmisch, maar ook melodisch. Zijn vader was trompettist, en dat hoor je in de manier waarop hij melodieën laat zingen. Daardoor ontstaat er een gelijkwaardige interactie. Het is geen kwestie van begeleiden, maar van samensmelten.’
Overwinnen van angst
Achter de soepele klanken gaat een persoonlijk verhaal schuil. Maite Hontelé vertelt hoe ze een tijdlang gestopt was met spelen. ‘Ik had het gevoel dat ik niet genoeg in huis had, dat ik bang moest zijn voor wat ik niet kon. Als artistiek leider van het Nationaal Jeugd Jazz Orkest werd ik gekoppeld aan Ramón. Ik was zo nerveus. Hij speelde muziek die voor mij ver buiten mijn comfortzone lag.’
Maar tijdens hun eerste repetitie veranderde alles. ‘Wat me trof, was dat voor Ramón muziek maken niet draait om perfectie of om het beheersen van een bepaald vocabulaire. Voor hem gaat het om spel, om nieuwsgierigheid, om kinderlijke vrijheid. Hij liet me voelen dat ik me niet hoefde te verschuilen achter angst. Dat was bevrijdend.’ De pianist glimlacht als hij terugdenkt aan dat moment. ‘Ik wist meteen: met haar wil ik spelen. Ze had al de juiste instelling. Voor mij is het een eer om met haar te musiceren, want zij brengt ook haar eigen ervaring en inzichten mee.’
De juiste intentie
Wat dit album uniek maakt, is de rauwe eerlijkheid. Er is nauwelijks geknipt of geplakt. Veel nummers zijn in 1 take opgenomen. Hontelé noemt dit het meest ‘naakte’ werk dat ze ooit heeft gemaakt. ‘Ik heb allerlei soorten albums opgenomen, vaak met grote ensembles waarachter je je kunt verschuilen. Maar hier hoor je precies wie ik ben. Geen maskers, geen trucjes. Dat is beangstigend, maar ook bevrijdend.’
Die kwetsbaarheid hoor je bijvoorbeeld in het nummer Tributo, een eerbetoon aan pianist Keith Jarrett. Het begint met een lange, introspectieve pianopassage van Valle, met veel repeterende noten. Pas later klinken de eerste tonen van de bugel. Heel krachtig vult Hontelé het pianospel aan en brengt het stuk zo naar een next level. ‘Vooraf dacht ik dat ik de technische bagage miste om dit stuk te spelen’, vertelt ze. ‘Maar ik ontdekte dat mijn hart genoeg was. Het gaat niet om de juiste toonladders, maar om de juiste intentie.’
Speelsheid in muziek
In de muziek op Havana klinken tegengestelden: speelsheid en ernst, intimiteit en explosie. De pianist noemt het ‘levitando’. Voor hem draait het om trouw blijven aan het kind dat in ieder mens schuilt. ‘We vergeten vaak dat we allemaal ooit spelend door het leven gingen. Later komen de zorgen, de economie, de serieuze verantwoordelijkheden. Muziek herinnert ons eraan om die speelsheid weer toe te laten.’
Dat credo komt tot uiting tijdens hun optredens. In mei speelden ze samen op een festival in ’s-Hertogenbosch. In het begin was de sfeer wat aftastend, maar gaandeweg tilde de muziek het publiek op. Ze werden meegevoerd door het enthousiasme van het duo en de flow van hun muziek. ‘Dat gebeurt eigenlijk bijna elk concert’, zegt Hontelé. ‘Niet omdat we succes willen, maar omdat we plezier hebben. Voor mij is dat de sleutel: telkens weer het podium opgaan met de intentie om plezier te maken. Dat voelt het publiek.’
‘Almendra’ en de kracht van traditie
Een bijzonder moment op het album is hun vertolking van Almendra, een traditioneel Cubaans nummer uit de jaren 20. Voor Ramón Valle was het spelen ervan een bijna spirituele ervaring. ‘Toen we begonnen, zag ik voor me hoe ik rond een vuur stond, samen met de grote Cubaanse legendes. Het was alsof ik hen opriep, alsof we samen een ritueel uitvoerden.’
Hontelé herinnert zich hoe Ramon het nummer inzette tijdens een repetitie: ‘Hij begon een groove te spelen die ik nog nooit eerder bij dit stuk had gehoord. Het tilde alles naar een ander niveau. Het was een bevrijding om te ontdekken dat je tradities mag eren, maar ook opnieuw mag uitvinden. Uiteindelijk keren we terug naar de traditionele vorm, maar daartussenin vliegen we alle kanten op.’
Vaste waarde in muzikale leven
Wat begon als een tijdelijk project, is uitgegroeid tot een vaste waarde in hun muzikale levens. ‘In het begin dacht ik dat we een tijdje samen zouden spelen en dan weer onze eigen weg zouden gaan’, bekent Maite Hontelé. ‘Maar ik merk dat ik dit nodig heb. Het plezier, de vrijheid, de avonturen met Ramón – ik kan het niet meer missen.’
Valle herkent dat gevoel. ‘We hebben allebei onze eigen projecten, maar er staat altijd een deur open. Wanneer we die passeren, kunnen we samen verder. En elke keer klinkt het anders. Dat is het mooie: dit kan een leven lang doorgaan.’
Havana is een bewijs dat muziek meer is dan noten en techniek. Het is een zoektocht naar authenticiteit, naar de vreugde van het spelen en de moed om je kwetsbaar op te stellen. Maite Hontelé en Ramón Valle tonen dat 2 instrumenten genoeg kunnen zijn om een heel orkest op te roepen. Op Havana hoor je vriendschap tussen de muzikanten, een gesprek zonder woorden en mooie klanken van uit de Cubaanse zon.
Het album ‘Havana’ van Maite Hontelé en Ramón Valle komt uit op 12 september bij In+Out Records
Concertdata: 19 september – Bimhuis, Amsterdam | 20 september – Hot House, Leiden | 21 september – Rumpts Kerkje, Rumpt | 4 oktober – LUX, Nijmegen, 11 oktober – Common Ground, Zwolle | 12 oktober – Jaleo Sound Festival, Amsterdam | 29 november – LantarenVenster, Rotterdam | 20 december – TOP Theaterkerk, Bemmel
